Skip to main content

beyond trees and tigers

Search This Blog

Home

Showing posts from September, 2015

Posts

सण, समाज आणि पर्यावरण

on September 28, 2015

celebrations festivals society

+

Get link
Facebook
Twitter
Pinterest
Email
Other Apps

Recommended Reads

कोकणातील सडा; lesser-studied habitat of coastal rocky plateaus
Environment Impact Assessment: १४ वर्षांनंतर काही बदलले आहे का?
गुप्तचर विभागाच्या अहवालाच्या निमित्ताने...
Bt Brinjal: बीटी वांग्याबद्दल विस्ताराने (२६ एप्रिल २००८ रोजी प्रकाशित)
From the archives: a comment

Pageviews last month

Blog Archive

May2
July1
September1
October1
November1
December1
March1
April1
June1
August1

June1
January7
September4
February10
April2
June1
July2
August1
September1
October1
December10
May1
June1
March1
April1
December6
May2
May2
June2
July1
August1
September4
October1
November1
December1
February1
April4

Show more Show less

Popular Posts

सण, समाज आणि पर्यावरण

श्रावण महिना संपला की गणपतीचे वेध लागतात. गणपतीनंतर पितृपक्ष होतो की पाठोपाठ नवरात्र, दसरा, दिवाळी; त्यानंतर काही काळातच मकरसंक्रांत; त्या आधी नवे वर्ष म्हणजे गुढीपाडवा नव्हे; तर ३१ डिसेंबर. मग गुढीपाडवा, होळी वगैरे. वर्षभर साजरीकरणाची काही ना काही निमित्त सुरु असतात. भारतातील वेगवेगळ्या जातिधर्मांचे वेगवेगळे सण. सणांचे महत्त्वही वेगवेगळ्या ठिकाणी कमीजास्त असते; किंबहुना ‘होते’ असे म्हणू. गेल्या काही वर्षांत सण साजरा करण्यामध्ये स्थानानुसार, जातिधर्मानुसार असलेले फरक नाहीसे होऊ लागले आहेत. उदाहरणार्थ भावाबहिणीचा सण म्हणून महाराष्ट्रात भाऊबीजेला महत्त्व होते, रक्षाबंधनाचे महत्त्व उत्तर भारतात अधिक. मात्र, हल्ली सरसकट सर्वत्र राखीपौर्णिमा साजरी केली जाते आणि भाऊबीजसुद्धा सारख्याच उत्साहाने सर्वत्र साजरी केली जाते. प्रादेशिक सणांमध्ये पाश्चात्य साजरीकरणांचीही भर पडली आहे, त्यामुळे ३१ डिसेंबर सर्व आर्थिक स्तरांमध्ये, सर्व वयोगटात साजरा होताना दिसतो. खेरीज, मदर्स डे, फादर्स डे इत्यादी असतातच. तेवढीच साजरीकरणाला आणखी काही निमित्त, असा विचार तरुण पिढी करताना दिसते. एकूणात सणसमारंभांचे प्र

ओळख झाडांची

निसर्गात वनस्पती महत्त्वाची भूमिका बजावतात. प्रत्येक वनस्पतीवर वेगवेगळ्या प्रकारचे अनेक सजीव अन्न व आसऱ्यासाठी अवलंबून असतात. वनस्पतींची विविधता जेवढी जास्त तेवढा त्यांच्यावर अवलंबून जगणाऱ्या सजीवांमध्ये वैविध्य निर्माण होण्याला अधिक वाव असतो. एखाद्या परिसरात वनस्पतींमधील वैविध्य कमी झाले; तर त्याचा परिणाम म्हणून त्या परिसरातील प्राणी-पक्षी, कीटक आदींचे वैविध्यही कमी होते. विविधतेच्या अशा ऱ्हासाचा परिणाम माणसाच्या जगण्यावरही दिसून येतो; कारण गुहेत राहणाऱ्या आदिमानवाने अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाधारे सिमेंट-कॉन्क्रीटची मोठी शहरे वसविण्यापर्यंतचा टप्पा गाठला असला; तरी अन्न-वस्त्र-निवारा या प्राथमिक गरजांसह औषधे व दैनंदिन वापराच्या इतर अनेकविध वस्तूंसाठी माणूस कायमच वनस्पतींवर अवलंबून राहिला आहे. तेव्हा, वनस्पतींमधील विविधता टिकविणे हे निसर्गाच्याच नव्हे; तर माणसाच्या दीर्घकालीन हितासाठी गरजेचे आहे. विविधता टिकविण्याकरिता त्या विविधतेची आपल्याला ओळख असायला हवी. कोकणात सहज आढळणाऱ्या चार झाडांची आज आपण ओळख करून घेऊ. काही जाणत्या वाचकांच्या ती परिचयाची असतीलही, पण जगण्याच्या धबडग्यात त्यांचा

शेती आणि मोसमी पाऊस

नेमेचि येतो असे असले तरी भर पावसाळ्यात पावसाने ओढ दिली किंवा तो जास्त बरसला की शेतकऱ्यांच्या आणि बहुदा त्यांच्याहीपेक्षा जास्त सत्ताधाऱ्यांच्या तोंडचे पाणी पळते. मे महिन्यात पाणीटंचाईच्या बातम्यांपासून ते पावसाळ्याअखेरीपर्यंत कधी कोरड्या, कधी ओल्या दुष्काळाच्या बातम्या, त्यावर अवलंबून पीकपाण्याच्या नुकसानाच्या बातम्या प्रसारमाध्यमांत दिसून येतात. त्यानंतर मात्र, पावसाळ्याचे चार महिने उलटले की पुढील वर्षी उन्हाळा येईपर्यंत ‘पाऊसपाणी’ हा विषय विस्मृतीत जातो तो अध्येमध्ये अवेळी पावसाने शेतीचे नुकसान होईतोवर. हा दरवर्षीचा घटनाक्रम आहे. वास्तविक, भारतीय उपखंडात गेली कित्येक शतके लहरी पण वैशिष्ट्यपूर्ण मौसमी हवामान आहे. मात्र, आमच्या नियोजनकर्त्यांच्या ते अंगवळणी पडलेले दिसत नाही. शेती आणि भारतातील मौसमी पाऊस याकडे शास्त्रीय दृष्टिकोनातून पाहण्याचा आज प्रयत्न करूया. पर्यावरणशास्त्रानुसार शेती ही अनैसर्गिक कृती आहे. निसर्गात कुठेही फक्त आंब्याची शेकडो झाडे एकाच परिसरात उगवलेली आढळतात का? नैसर्गिक परिस्थितीत कोणतीही एकाच प्रकारची वनस्पती वरचढ ठरून विविधतेला मारक ठरू नये अशी काळजी सातत्याने

Labels

2 February
agriculture
alien species
Amboli Dodamarg Conservation Reserve
antibiotics in chicken
arunachal
Asaniye
bapat
bats
Bhopal Gas Tragedy

Show more Show less

Translate

Report Abuse

Powered by Blogger